Chào các bạn, ngày hôm nay blog Hai Chứng xin được đưa ra một kiến thức mới về: Nhận thức của thị trường và niềm tin của nhà đầu tư: Những nhân tố làm biến động giá cổ phiếu. Hy vọng các bạn sẽ tìm được những kiến thức bổ ích, thú vị và hỗ trợ cho việc đầu tư của mình.
Trước khi nói về các chiến lược đầu tư, chúng ta cần thảo luận về nguyên nhân và cách thức biến động của giá cổ phiếu.
Ai cũng biết, trong một chừng mực nào đó, giá cổ phiếu có liên quan đến doanh thu. Nhưng thực tế, giá cổ phiếu tăng hay giảm lại phụ thuộc vào sự thay đổi nhận thức của thị trường về lợi nhuận của cổ phiếu trong tương lai và mức độ tin tưởng vào khả năng đạt được doanh thu đó của các nhà đầu tư. Nếu biến động giá cổ phiếu chỉ phụ thuộc vào việc một công ty có đáp ứng được các mục tiêu doanh thu hay không thì giá cổ phiếu của một công ty không đạt được mục tiêu doanh thu trên một cổ phiếu (EPS) dù chỉ là một xu sẽ giảm mạnh theo cùng một tỷ lệ. Ví dụ, nếu công ty A dự đoán kiếm được 12 xu trong quý hai (mức dự đoán theo thỏa thuận) nhưng chỉ đạt được 11 xu, thấp hơn 8% so với dự đoán. Như vậy, giá cổ phiếu của công ty cũng sẽ giảm xấp xỉ với tỷ lệ phần trăm như vậy. Nhưng thực tế lại thường khác hẳn.
Khi doanh thu của một công ty thấp hơn dự đoán 1 xu, giá cổ phiếu của công ty đó sẽ giảm 30, 40 hay thậm chí 50% hoặc hơn nữa. Tại sao vậy? Bởi vì doanh thu giảm xuống là điềm báo chẳng lành cho những gì sắp diễn ra trong thời gian tới (chẳng hạn, công ty không đạt được mức tăng trưởng doanh thu mục tiêu). Nói cách khác, các nhà đầu tư lo sợ tỷ lệ tăng trưởng kỳ vọng 20% của công ty trong vài năm tới sẽ chỉ còn là 10 hay 15%. Nhận thức này tuy không hợp lý nhưng vẫn làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào tiềm năng doanh thu trong tương lai của công ty, do đó, dẫn tới sự sụt giảm nghiêm trọng của giá cổ phiếu.
Bạn có thể cho rằng mức sụt giảm 30, 40 hay 50% giá cổ phiếu mỗi quý là cái giá quá đắt và không công bằng đối với một công ty chỉ thiếu 1 xu trong kế hoạch, nhưng nó có ảnh hưởng đến sự thay đổi mức tăng trưởng kỳ vọng trong tương lai. Nếu bạn xem lại biểu đồ I.1 trong Phần giới thiệu, bạn sẽ thấy khoản đầu tư 10.000 đô la sẽ tăng trưởng tương ứng với từng tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận khác nhau. Với tỷ lệ tăng lợi nhuận 20%, khoản đầu tư của bạn sẽ tăng 16 lần trong hơn một năm, gấp bốn lần so với mức tăng lợi nhuận 10%. Tuy nhiên, nếu tỷ lệ tăng trưởng của công ty đang giảm từ 20% xuống 10%, tức là giảm một nửa, thì không có nghĩa là giá cổ phiếu của công ty sẽ giảm 50% hoặc nhiều hơn.
Như bạn thấy, doanh thu hiện tại là nhân tố dễ nhận biết nhất khi định giá cổ phiếu trên thị trường. Vỏ bọc cấu trúc dễ đổ vỡ này là nhận thức của thị trường về các khoản doanh thu trong tương lai và niềm tin đạt được chúng của các nhà đầu tư.
Nhận thức của thị trường bị tác động bởi rất nhiều yếu tố. Một bản báo cáo nghiên cứu tuyệt vời với các khoản doanh thu cao có thể khiến thị trường bất ngờ và chú ý đến công ty đó. Điều tương tự cũng diễn ra khi một công ty tung ra sản phẩm mới hay có sự tham gia của đội ngũ quản lý mới, năng động và tháo vát. Các yếu tố này đều được coi là động lực
tăng doanh thu trong tương lai. Mối quan hệ này được thể hiện trong tỷ số giá trên thu nhập (P/E). P/E được tính bằng cách chia giá cổ phiếu của công ty cho thu nhập tính trên mỗi cổ phiếu (EPS) trong năm trước đó. Trên thực tế, P/E là mức thị trường đồng ý trả cho doanh thu tương lai của công ty và phụ thuộc vào nhận thức của thị trường về những khoản doanh thu đó. Đây chính là lý do tại sao chúng ta cần xem xét sự chênh lệch lớn giữa tỷ số P/E của các loại cổ phiếu.
Hãy xem xét ví dụ về Công ty Phần mềm Advent và Công ty Morgan Stanley. Theo dự đoán, lợi nhuận thu về khi mua cổ phiếu Advent trong năm tài khóa 2001 là khoảng 0,9 đô la.
Cũng trong năm đó, lợi nhuận dự đoán của Morgan Stanley là 3,88 đô la. Tháng 8/2001, khi chúng tôi viết chương này, tỷ số P/E của Advent là 51, dựa trên lợi nhuận dự kiến và giá cổ phiếu là khoảng 46 đô la/cổ phiếu. Còn Morgan Stanley có tỷ số P/E bằng 13, dựa trên lợi nhuận dự kiến và giá cổ phiếu khoảng 50 đô la/cổ phiếu. Các con số này cho thấy, thị trường sẵn sàng trả giá cao gấp 51 lần lợi nhuận cho Advent nhưng chỉ cao gấp 13 lần lợi nhuận cho Morgan Stanley. Tại sao lại như vậy? Tại sao các nhà đầu tư lại trả giá cho loại cổ phiếu chỉ có lợi nhuận là 90 xu cao gần bằng cổ phiếu đem lại lợi nhuận xấp xỉ 4 đô la? Đó chính là do nhận thức của thị trường về doanh thu của Advent trong tương lai!
Thị trường nhận thấy tỷ lệ tăng doanh thu tương lai của Advent sẽ cao hơn nhiều so với tỷ lệ trung bình hiện nay. Trên thực tế, tăng trưởng doanh thu của Advent trong năm 2002 đạt gần 40%, tăng trung bình 33%/năm trong ít nhất là năm năm. Ngược lại, kỳ vọng tăng trưởng đối với cổ phiếu của Morgan Stanley lại thấp hơn nhiều. Tỷ lệ tăng trưởng EPS trong năm năm trước (1995 – 2000) của công ty là 14%, nhưng người ta dự đoán tỷ lệ này chỉ còn 5% trong hai năm tới. Thực tế, dự báo doanh thu năm 2001 sẽ giảm khoảng 20% so với năm trước.
Tuy nhiên, nhận thức luôn thay đổi. Nhận thức của thị trường về tương lai một công ty có thể thay đổi nhanh chóng và tác động mạnh đến giá cổ phiếu. Ví dụ trên về hai công ty Advent và Morgan Stanley là ở thời điểm tháng 8/2001. Vào thời điểm bản thảo của chúng tôi được chuyển cho nhà xuất bản, tháng 11/2001, Advent tuyên bố lợi nhuận thu được trên một cổ phiếu trong quý ba là 14 đô la, trong khi đó dự đoán ban đầu là 21 đô la. Như bạn có thể thấy trong biểu đồ I.1, trước tuyên bố doanh thu quý ba của Advent, phản ứng của thị trường gần giống như khi xuất hiện tin đồn doanh thu ngừng tăng trưởng trên thị trường phố Wall. Cho dù Advent đổ lỗi cho sự kiện ngày 11/9, nhưng giá cổ phiếu đã liên tục giảm từ giữa tháng 7 và rơi vào đợt giảm giá mạnh trong tuần đầu tiên của tháng 9. Sau ngày 11/9, giá cổ phiếu còn giảm mạnh hơn nữa.
Ví dụ thực tế này cho thấy tỷ số P/E cao có thể là do tỷ lệ tăng trưởng dự đoán cao. Qua đó, nó cũng làm sáng tỏ tính hai mặt của tỷ số này: Khi một công ty không thể đáp ứng kỳ vọng của thị trường, thì giá cổ phiếu của nó sẽ giảm nhanh và mạnh.
Nhận thức của thị trường có thể thay đổi mạnh mẽ và nhanh chóng, nhưng biến động giá cổ phiếu cần có thời gian mới trở thành một làn sóng nhận biết tràn ngập khắp thị trường. Đầu tiên, sự nhận biết và quan tâm chỉ giới hạn ở một vài người. Chẳng hạn, một nhà phân tích theo đuổi một loại cổ phiếu quyết định tăng mức dự đoán của mình về doanh thu trong tương lai. Đầu tiên, thông tin đó chỉ giới hạn trong các nhà đầu tư thân tín của công ty mà nhà phân tích này làm việc. Làn sóng nhận biết lan rộng khi thông tin này trở nên phổ biến hơn. Các nhà môi giới cổ phiếu sẽ thông báo cho một số ít khách hàng thân tín của họ. Rồi sau khi được thêm thắt, chỉnh sửa, các dự đoán này được đưa lên phương tiện truyền thông.
Tăng trưởng doanh thu
Internet là nguồn cung cấp thông tin phong phú về các khoản doanh thu trong quá khứ và doanh thu dự kiến. Doanh thu trong quá khứ thường được được xem xét dựa trên tỷ lệ tăng trưởng hàng năm trong một, ba và năm năm trước. Khoảng thời gian càng dài và tỷ lệ tăng trưởng càng nhanh, niềm tin của các nhà đầu tư càng được củng cố. Dự đoán doanh thu được đưa ra cho quý sau, năm hiện tại và những năm tài khóa sắp tới. Một dự đoán rất quan trọng khác là dự đoán tỷ lệ tăng EPS trong một đến năm năm tới (bạn có thể so sánh tỷ lệ tăng EPS dự kiến với tỷ số P/E khi muốn xác định xem tỷ số P/E có hợp lý hay không). Hãy chắc chắn là bạn luôn có trong tay thông tin của một số nhà phân tích. Năm nhà phân tích sẽ đáng tin cậy hơn một người. Bạn sẽ thấy tin tưởng hơn khi cả năm cùng dự đoán một mức doanh thu giống nhau, thay vì xem xét các dự đoán tràn ngập khắp mọi nơi. Do đó, dự đoán chung này sẽ được coi là mục tiêu thống nhất hay “chính thức” mà công ty đó cần đạt được.
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy làn sóng thông tin trở nên mạnh hơn là khi giá cổ phiếu giảm mạnh. Thực tế, giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm. Giá mở cửa có thể cao hơn hoặc thấp hơn 10-20% so với giá đóng cửa ngày hôm trước. Nhưng sẽ mất vài tuần hoặc vài tháng để sự thay đổi nhận thức thị trường tác động đến giá cổ phiếu. Lý do của sự chậm trễ này là các nhà đầu tư theo tổ chức mất nhiều thời gian để củng cố (hay giảm bớt) vị thế của họ đối với một loại cổ phiếu thông qua số lượng cổ phiếu họ đang nắm giữ. Do đó, sự thay đổi trong nhận thức của thị trường chỉ hoàn tất cho đến khi các tổ chức củng cố hoặc giảm bớt vị thế của họ đối với cổ phiếu.
Niềm tin của các nhà đầu tư cũng là một bức tường chắn trong hệ thống định giá cổ phiếu. Để duy trì giá trị của một chứng khoán, sự tin tưởng vào doanh thu tương lai cũng có ý nghĩa quan trọng như khả năng nhận thức tỷ lệ tăng EPS của thị trường. Hãy suy nghĩ về điều này. Với một chứng khoán mà bạn chắc chắn rằng giá của nó sẽ tăng 30%/năm, bạn sẽ sẵn lòng trả giá cao hơn một loại cổ phiếu mà bạn không thực sự tin chắc, đúng không? Dĩ
nhiên, càng tin tưởng chắc chắn vào việc sẽ đạt được doanh thu hay tỷ lệ tăng trưởng, bạn càng sẵn lòng “đánh cược” rằng điều đó sẽ xảy ra.
Sự tin tưởng đó phụ thuộc vào tình hình hoạt động của công ty trong quá khứ. Nếu một công ty liên tục đạt được hay vượt quá chỉ tiêu lợi nhuận trong nhiều quý thì các nhà đầu tư tin tưởng rằng công ty đó cũng sẽ tiếp tục làm được như vậy. Nếu một công ty tăng trưởng ở mức 20%/năm trong nhiều năm thì các nhà đầu tư dễ dàng hình thành niềm tin là nó sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 20% trong những năm tiếp theo. Một lịch sử doanh thu bền vững khiến chúng ta tin tưởng hơn vào doanh thu dự kiến trong tương lai. Sự tin tưởng này được thể hiện ở tỷ số P/E cao hơn – giá cổ phiếu cao hơn doanh thu hiện tại. Đó là lý do tại sao vào thời điểm mùa hè năm 2001, các nhà đầu tư sẵn sàng trả cao hơn gấp 50 lần giá trị hiện tại cho chứng khoán của Advent. Bởi họ tin tưởng mãnh liệt rằng Advent sẽ đạt được, thậm chí là vượt chỉ tiêu doanh thu đã đề ra.
Sự tin tưởng thường không đến và đi nhanh chóng. Nếu có một làn sóng nhận biết làm thay đổi nhận thức của thị trường về một công ty, thì cũng có một làn sóng tin tưởng thay đổi theo thời gian. Sau khi công ty kế toán Euron phá sản vào mùa thu năm 2001, tình trạng mất lòng tin tràn ngập thị trường, dẫn tới sự sụt giảm giá cổ phiếu của hàng loạt công ty gặp rắc rối về tài chính.
Nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của nhà đầu tư về mức tăng trưởng doanh thu trong tương lai của một công ty là những yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu và tỷ số P/E. Những thay đổi của một trong hai hoặc cả hai yếu tố sẽ gây ra sự biến động giá cổ phiếu. Trong Chương 1, chúng tôi sẽ tập trung nói về hai yếu tố này.
NHỮNG SỰ KIỆN LÀM THAY ĐỔI NHẬN THỨC HAY NIỀM TIN
Đôi khi, doanh thu quá khứ và doanh thu dự kiến chính là những số liệu đáng tin cậy mà bạn có thể dựa vào để đưa ra quyết định đầu tư cổ phiếu. Song, bạn vẫn cần theo dõi danh mục đầu tư để đề phòng những sự kiện có thể thay đổi nhận thức của thị trường hoặc niềm tin của các nhà đầu tư. Hai yếu tố này có quan hệ chặt chẽ với nhau. Nếu một yếu tố bị ảnh hưởng, yếu tố còn lại cũng bị ảnh hưởng theo.
Hãy xem xét một số sự kiện có thể làm thay đổi nhận thức về doanh thu tương lai của một loại cổ phiếu và mức độ tin tưởng của nhà đầu tư vào mức doanh thu này. Các chiến lược khác nhau của một phong cách đầu tư bất kỳ mà chúng tôi đưa ra trong cuốn sách sẽ bám rất sát các yếu tố này. Dưới đây là mười sự kiện có ảnh hưởng lớn nhất đến nhận thức của thị trường cũng như niềm tin của các nhà đầu tư.
1. Thông báo doanh thu: Bạn sẽ đánh bại thị trường phố Wall hay thị trường phố Wall sẽ hạ gục bạn?
Doanh thu hàng quý của một công ty là yếu tố hàng đầu tác động đến nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của các nhà đầu tư, mặc dù không phải lúc nào bạn cũng dự đoán được hướng thay đổi này. Chúng tôi vừa nói về những rắc rối có thể xảy ra khi một công ty không đạt được dù chỉ là 1 xu doanh thu theo đúng mục tiêu. Nhưng đã bao nhiêu lần bạn
nghe thấy một công ty có mức doanh thu vượt chỉ tiêu nhưng giá cổ phiếu của công ty đó vẫn đi xuống chứ không phải đi lên? Thực tế trái ngược với trực giác này một lần nữa là do nhận thức của thị trường về doanh thu trong tương lai của công ty. Doanh thu có thể vượt chỉ tiêu nhưng dường như thị trường lại mong đợi những con số lớn hơn dựa trên “những con số được bàn tán”. Kết quả là, một dấu hiệu có vẻ là thông tin tích cực lại được cho là tiêu cực. Việc công ty không đạt được các con số như đồn thổi là một lời cảnh báo sớm về việc công ty đó khó có thể đạt mức doanh thu và tỷ lệ tăng trưởng trong tương lai.
Những con số được bàn tán
Một hoặc hai tuần trước khi một công ty thông báo doanh thu hiện tại, mọi người thường bán tán về những con số doanh thu được các nhà môi giới cổ phiếu và nhà phân tích dự đoán và trao đổi qua điện thoại, khi ăn trưa, tại các bữa tiệc cocktail. Trước đây, những con số được bàn tán là thông tin mật của các chuyên gia trên thị trường phố Wall. Còn giờ đây, chúng được công bố rộng rãi trên mạng. Những con số được bàn tán có lẽ dựa trên các tin đồn về một sự kiện quan trọng hay các cuộc thảo luận không chính thức giữa những người trong nội bộ công ty. Dù những con số này bắt nguồn từ đâu, chúng vẫn là kỳ vọng “thực” của thị trường về doanh thu của công ty và nếu một công ty không đạt được những con số được bàn tán đó, giá cổ phiếu có thể tụt dốc rất nhanh.
Báo cáo doanh thu có thể tạo ra những thay đổi tiêu cực trong nhận thức hay sự tin tưởng. Báo cáo có thể đưa ra một dấu hiệu tiêu cực rõ ràng như lời cảnh báo công ty sẽ gặp khó khăn trong các quý tiếp theo. Đôi khi, giá cổ phiếu sụt giảm lại là do báo cáo đã bỏ sót những chi tiết khả quan của công ty. Như sau này, khi nói về các phong cách đầu tư, chúng tôi có nói đến mối nguy hiểm khi mua cổ phiếu của những công ty được kỳ vọng cao có giá cổ phiếu dựa trên những dự đoán doanh thu cao khác thường trong tương lai xa. Thậm chí, một thay đổi rất nhỏ trong nhận thức của thị trường hay mức độ tin tưởng của các nhà đầu tư cũng gây ra biến động lớn cho giá của những cổ phiếu kiểu như vậy.
Nếu một công ty thường xuyên thông báo doanh thu đạt hay vượt quá kỳ vọng của thị trường, giá cổ phiếu của công ty đó sẽ tăng rất nhanh và mạnh nhờ nhận thức và niềm tin của các nhà đầu tư về tương lai tươi sáng của công ty này.
2. Khi các nhà phân tích thay đổi dự đoán
Nhiều cuốn sách đã chứng minh rằng một trong những yếu tố dự đoán chính xác biến động tích cực hay tiêu cực của giá cổ phiếu nhất chính là sự thay đổi dự đoán của các nhà phân tích trong một tháng. Báo cáo nghiên cứu đầu tiên của nhà phân tích thường mang tính tích cực. Thông thường, nhà phân tích này làm việc cho công ty và tìm kiếm những điều tốt đẹp để ca ngợi. Sự thay đổi những dự đoán đó rất có ý nghĩa, bởi vì nhà phân tích này đã tiên phong khi nói rằng: “Tôi vừa thay đổi suy nghĩ” hay “Tôi đã sai”. Chẳng hạn, nếu một nhà phân tích nói rằng: “Tháng trước tôi nói công ty sẽ thu được 1 đô la trên mỗi cổ phiếu và bây giờ tôi vẫn nghĩ vậy”. Đây là một nhận xét rất tích cực vì hai lý do. Trước hết, nhà phân tích này đã đi đầu trong việc tăng mức dự đoán và thứ hai, thông báo này cho thấy một vài sự kiện mới hay sự tiến bộ của công ty. Không quá ngạc nhiên khi mức dự đoán doanh thu tăng cao dẫn tới những thay đổi tích cực của giá chứng khoán.
Thay đổi tiêu cực trong việc dự đoán của các nhà phân tích tác động tới giá cổ phiếu mạnh hơn những thay đổi tích cực. Thực tế, tính phá hủy của nó rất lớn. Một nhà phân tích phải rất dũng cảm mới dám dự đoán thấp đi, vì những điều họ nói không có lợi cho khách hàng của công ty.
Số nhà phân tích thay đổi dự đoán cũng rất quan trọng. Nhiều nhà phân tích thay đổi mức dự đoán sẽ gây ảnh hưởng lớn tới giá cổ phiếu hơn là một nhà phân tích đưa ra thay đổi.
3. Công ty cảnh báo: “Chúng tôi rất tiếc phải thông báo với các bạn…”
Khi một công ty thông báo không đáp ứng được mức doanh thu dự kiến thì hãy coi chừng! Năm 2001, việc các công ty cảnh báo mình không thể theo đúng kế hoạch như dự kiến thường xuyên xảy ra. Đây là lý do giải thích vì sao trong quý ba chúng ta lún sâu vào thị trường đầu cơ giá xuống. Các công ty lần lượt đưa ra những dự đoán thấp hơn về tình hình hoạt động trong tương lai của mình. Điều đó sẽ gây bất lợi cho giá cổ phiếu, nhất là khi đó là sự thật. Tìm hiểu thông tin từ công ty là một trong những cách chính xác nhất để biết chuyện gì có thể xảy ra với doanh thu của công ty trong tương lai.
Hội thảo về doanh thu
Mạng Internet đã thu hẹp khoảng cách giữa ban quản lý công ty với các nhà đầu tư cá nhân. Khi tham gia các cuộc họp về doanh thu, bạn có thể nhận trực tiếp thông báo doanh thu từ một nguồn tin đáng tin cậy. Các cuộc họp hàng quý giữa giám đốc điều hành, giám đốc tài chính và các nhà phân tích thường được công bố công khai trên mạng.
Tuy nhiên, vẫn có những ngoại lệ. Một số công ty, chẳng hạn như Microsoft, gây sức ép cho các nhà phân tích để buộc họ đưa ra những dự đoán thấp hơn mức thực tế mà công ty có thể đạt được. Rồi sau đó, công ty này liên tiếp đáp ứng được hay vượt quá mong đợi của thị trường phố Wall. Tuy nhiên, nhìn chung, nếu một công ty thông báo sẽ khó hoạt động tốt như mong đợi, bạn hãy tin lời cảnh báo đó.
4. Lãi suất thay đổi: Khi Greenspan lên tiếng
Việc cắt giảm tỷ lệ lãi suất có thể gây ra hai tác động đến cổ phiếu. Cả hai tác động này thường mang tính tích cực. Khi tỷ lệ lãi suất giảm, người tiêu dùng sẽ tăng chi tiêu, còn các doanh nghiệp cũng thu được lợi nhuận cao, nên họ sẵn sàng bỏ tiền vào các chương trình nghiên cứu sản phẩm mới và mở rộng quy mô. Tất cả các hoạt động này đều kích thích nền kinh tế tăng trưởng. Việc kỳ vọng những khoản lợi nhuận cao hơn sẽ dẫn đến tăng doanh thu. Do đó, các nhà đầu tư sẽ thấy tin tưởng hơn vào tiềm năng doanh thu trong tương lai của công ty. Như vậy, tỷ lệ lãi suất thấp tác động tích cực lên cả nền kinh tế. Đó là lý do tại sao Quỹ Dự trữ Liên bang cắt giảm lãi suất trong năm 2001 với hy vọng bảo vệ quốc gia khỏi một cuộc suy thoái.
Tác động tích cực thứ hai của việc cắt giảm lãi suất không liên quan đến nhận thức của thị trường hay sự tin tưởng của các nhà đầu tư về doanh thu trong tương lai. Cắt giảm lãi suất
đơn giản chỉ khiến các nhà đầu tư không muốn mua nhiều tiêu sản mà chuyển sang mua cổ phiếu thường, do đó đẩy giá cổ phiếu của tất cả cách ngành lên cao.
Việc tăng lãi suất chắc chắn có tác động ngược lại. Lãi suất cao khiến người tiêu dùng phải cắt giảm chi tiêu, còn lợi nhuận của các công ty giảm sút khiến chi tiêu hạn chế. Tất cả những điều này đều có tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Khi lãi suất vẫn tiếp tục tăng cao, các nhà đầu tư sẽ rút bớt tiền ra khỏi thị trường cổ phiếu sang các công cụ nợ. Dĩ nhiên, một số công ty và ngành kinh doanh sẽ hưởng lợi khi lãi suất tăng cao, chẳng hạn như ngành ngân hàng. Do đó, những công ty và những ngành này có thể có phản ứng khác khi lãi suất thay đổi.
5. Giao dịch nội bộ: Những người trong nội bộ chắc chắn biết nhiều hơn chúng ta
Nếu những người trong nội bộ công ty đem khoản tiền họ vất vả kiếm được để mua cổ phiếu trên thị trường tự do thì đó là dấu hiệu tốt cho thấy họ tin tưởng doanh thu trong tương lai của công ty sẽ cao hơn kỳ vọng của thị trường. Hay ít nhất, dấu hiệu này cũng cho thấy giá cổ phiếu của công ty vào thời điểm đó rất thấp. Tóm lại, ai có thể hiểu rõ triển vọng của công ty hơn những người đứng đầu bộ máy đó? Dĩ nhiên, không phải lúc nào họ cũng đúng. Đôi khi, những điều xảy ra trong tương lai không giống như những gì họ mong đợi.
Thậm chí, nếu có vấn đề gì xảy ra thì đôi khi, thị trường không thể nhận biết được như họ. Do đó, giá cổ phiếu có thể xuống rất thấp. Nhìn chung, quyết định mua cổ phiếu của nhân viên công ty là một trong hai yếu tố dự đoán tốt nhất về biến động tích cực của cổ phiếu trong tương lai (yếu tố còn lại là sự thay đổi dự đoán của các nhà phân tích).
Ngược lại, quyết định bán ra của nội bộ công ty tuy không phải là dấu hiệu tốt nhưng cũng chưa chắc là dấu hiệu xấu. Có rất nhiều công ty thường đưa ra các chính sách lương thưởng cho các ủy viên Hội đồng quản trị dựa trên cổ phiếu. Điều này khiến họ chỉ có thể bán cổ phiếu nếu muốn mua nhà mới hay nuôi con học đại học. Hơn nữa, trong mỗi quý, họ chỉ có một vài tuần để tiến hành việc bán lại. Luật lệ không quá cứng nhắc và hầu hết các công ty cổ phần thường cho phép những người trong công ty giao dịch cổ phiếu trong khoảng thời gian từ khi công bố doanh thu quý trước đến trước khi công bố doanh thu quý sau. Mục đích của việc này là ngăn chặn việc bán thông tin chưa được phổ biến ra công chúng. Tuy nhiên, việc bán ra đó lại cho thấy dấu hiệu của sự tin tưởng vào tương lai công ty và nếu những người trong công ty đang bán ra số lượng lớn cổ phiếu thì đó lại là dấu hiệu ngược lại.
6. Hiệu ứng lan tỏa tin tức trong ngành
Tình hình hoạt động của một nhóm ngành có thể củng cố lòng tin của các nhà đầu tư và nhận thức của thị trường. Nếu gần như tất cả cổ phiếu trong một ngành đang tăng giá thì có nghĩa là tất cả cổ phiếu trong ngành đó đang gặp thuận lợi. Do đó, những tin tức tác động đến toàn ngành có thể đẩy mạnh tăng trưởng hay gây nguy hại đến nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của các nhà đầu tư về tất cả cổ phiếu trong ngành đó.
Hãy xem xét ngành công nghiệp dầu mỏ vào thời điểm cuối năm 2000, đầu năm 2001. Lần lượt từng công ty dầu mỏ báo cáo doanh thu tăng mạnh vì lý do đơn giản là giá năng lượng
vừa tăng. Đây đúng là một dự báo tốt về doanh thu trong tương lai cho hầu hết các công ty hoạt động trong lĩnh vực này. Nếu nhiều công ty trong một ngành công nghiệp đang hoạt động hiệu quả nhờ một sự kiện chung thì “tin tức tốt lành” đó cũng có thể mang lại lợi ích cho các công ty khác trong ngành.
Tin xấu cũng có ảnh hưởng lan tỏa tương tự như vậy. Chẳng hạn, giảm giá có thể là tin tốt cho người tiêu dùng nhưng lại là tin xấu đối với lợi nhuận của công ty. Sự kiện giá máy tính cá nhân (PC) giảm năm 2001 đã làm suy giảm sự kỳ vọng và tin tưởng của các nhà đầu tư trong toàn ngành sản xuất PC.
7. Lợi nhuận thay đổi: Tin tốt hay xấu?
Khi doanh thu tăng, thông thường, lợi nhuận cũng sẽ tăng theo. Nói chung, lợi nhuận tăng chứng tỏ công ty đã mua nguyên liệu thô với khối lượng lớn và mức giá rẻ hơn hoặc cùng một chi phí cố định nhưng lại tạo ra doanh thu lớn hơn. Điều này cũng chứng tỏ công ty đó hoạt động rất tốt. Lợi nhuận tăng có thể do hai nguyên nhân là tăng giá bán hoặc giảm chi phí. Cả hai yếu tố đều là dấu hiệu tốt và cả hai đều làm tăng kỳ vọng vào một kết quả sẽ được cải thiện trong tương lai.
Ngược lại, lợi nhuận giảm chủ yếu là do khối lượng hàng bán giảm, dẫn tới giá giảm mạnh hoặc do chi phí cho nguyên vật liệu thô tăng. Các công ty hiếm khi công bố rộng những biến động lợi nhuận nhưng những tin tức về giảm giá sẽ được công bố rộng rãi trên truyền thông. Cuộc chiến giá cả sẽ khiến lợi nhuận giảm và làm thay đổi nhận thức của thị trường về sự tăng trưởng trong tương lai của các công ty. Bạn có thể tìm dấu hiệu giảm sút lợi nhuận qua nghiên cứu báo cáo tài chính năm 10Q và báo cáo tài chính quý 10K của công ty hoặc bằng việc sử dụng thông tin cổ phiếu trên mạng.
8. Thay đổi trong khối lượng hàng tồn kho: Dấu hiệu để hiểu kỹ hơn về công ty
Sự thay đổi khối lượng hàng tồn kho của công ty có thể ảnh hưởng đến doanh thu trong tương lai, do đó ảnh hưởng đến nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của các nhà đầu tư. Khối lượng hàng tồn kho lớn là dấu hiệu chắc chắn cho thấy doanh số bán hàng giảm sút và đó không phải là điềm lành cho các khoản doanh thu trong tương lai.
Khối lượng hàng tồn kho giảm không ảnh hưởng nhiều đến doanh thu tương lai. Nhìn chung, lượng hàng tồn kho giảm là dấu hiệu tốt. Song, lượng hàng tồn kho giảm có thể vì nhiều nguyên nhân như những rắc rối trong quá trình sản xuất. Nếu bạn thấy có sự thay đổi về lượng hàng tồn kho trong báo cáo 10Q hay 10K của một công ty, bạn cần tìm hiểu xem chuyện gì đang diễn ra.
9. Công nghệ và sản phẩm: Đổi mới là tốt
Đột phá công nghệ chắc chắn sẽ tăng kỳ vọng về doanh thu trong tương lai của một công ty. Sản phẩm mới cũng vậy. Nếu Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ (FDA) phê chuẩn cho loại thuốc mới của một công ty dược phẩm hay một loại khoai tây mới của một hãng sản xuất khoai tây chiên, thì các nhà đầu tư sẽ luôn tin tưởng những khoản doanh thu
kếch xù trong tương lai của công ty đó sẽ trở thành hiện thực. Tuy nhiên, bạn cần biết thời điểm nên tung những đột phá công nghệ hay sản phẩm mới vào thị trường. Thông thường, quá trình tung những đột phá công nghệ hay sản phẩm mới gồm ba bước.
Bước thứ nhất, công ty công bố việc phát triển một sản phẩm mới dựa trên những đột phá về công nghệ. Thông báo này thường mang tính tích cực và làm tăng kỳ vọng về doanh thu trong tương lai.
Bước thứ hai bắt đầu khi sản phẩm đã hoàn thiện hay được FDA chấp nhận cho lưu hành. Lúc này, sự tin tưởng của nhà đầu tư tăng lên bởi tiềm năng doanh thu của công ty đang dần trở thành hiện thực.
Bước thứ ba bắt đầu khi sản phẩm đã có mặt trên thị trường và mang lại lợi nhuận. Giả định rằng doanh thu và lợi nhuận đều cao, khi đó, mức độ tin tưởng sẽ tiếp tục tăng và tác động tích cực đến doanh thu của công ty.
10. Sản phẩm thất bại: Sai lầm chết người hay nhất thời?
Sản phẩm thất bại ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của các nhà đầu tư hơn là sản phẩm thành công. Chẳng hạn, nếu một sản phẩm bắt buộc phải có sự chấp thuận của FDA trước khi tung ra thị trường thì việc FDA không phê chuẩn có thể sẽ khiến giá cổ phiếu giảm. Nếu một sản phẩm thất bại vì bất kỳ lý do nào và không được tung ra thị trường theo đúng kế hoạch thì chắc chắn dự đoán tăng doanh thu trong tương lai của công ty không thể trở thành hiện thực và giá cổ phiếu sẽ giảm.
Dĩ nhiên, vẫn có những ngoại lệ.
Luôn có những ngoại lệ khiến nhiều các nhà đầu tư ngạc nhiên. Đôi khi, một thông báo về việc dây chuyền sản xuất bị tạm ngừng hoặc một bộ phận bị đóng cửa sẽ tác động tích cực đến nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của các nhà đầu tư. Trong những trường hợp như vậy, sự tin tưởng của các nhà đầu tư càng được củng cố do sự thua lỗ đã được khắc phục và đó được coi là một sự kiện tốt.
Những yếu tố được đề cập ở trên chỉ là một phần trong các nhân tố ảnh hưởng đến nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của nhà đầu tư về doanh thu tương lai của công ty. Điều quan trọng là bạn cần nhận thức được rằng chính các khoản doanh thu trong tương lai và/hoặc sự tin tưởng vào các khoản doanh thu đó sẽ ảnh hưởng đến giá cổ phiếu trong tương lai. Chiến lược đầu tư của bạn phải tính đến các yếu tố này.
Vai trò của tỷ số P/E tăng
Việc giải thích ảnh hưởng của tỷ số P/E mở rộng rất hữu ích khi so sánh với tỷ số P/E rút gọn được đề cập ở đầu chương này. Trong ví dụ đó, chúng ta đã xem xét một công ty chỉ kiếm được 11 xu chứ không phải mức lợi nhuận dự đoán là 12 xu và giá cổ phiếu giảm mạnh. Bây giờ, chúng ta hãy xem xét một công ty có doanh thu trong tương lai vượt quá
mức dự đoán. Đây là ví dụ đã được đơn giản hóa nhưng nó sẽ giải thích cụ thể khái niệm này.
Chúng ta hãy giả định rằng công ty ABC có tỷ số P/E hiện tại là 10, giá một cổ phiếu là 44 đô la và lợi nhuận dự đoán trong quý này là 1,1 đô la/cổ phiếu (và 4,4 đô la/cổ phiếu cho năm đó). Cùng kỳ năm ngoái, lợi nhuận thu được từ ABC là 1 đô la. Như vậy, tỷ lệ tăng trưởng là 10%. Nhưng trong quý này, công ty kiếm được 1,20 đô la/cổ phiểu thay vì 1,1 đô la/cổ phiếu, khiến tỷ lệ tăng trưởng là 20%. Nhờ sự kiện này, thị trường bắt đầu tin tưởng rằng tỷ lệ tăng trưởng của công ty có thể cao hơn nữa. Với tỷ lệ tăng trưởng 20%, các nhà đầu tư sẵn sàng trả giá cho ABC cao hơn ít nhất 20 lần doanh thu hiện tại. Tỷ lệ tăng trưởng 20% sẽ đem lại khoản lợi nhuận là 4,8 đô la/cổ phiếu trong năm nay (thay vì 4,4 đô la/cổ phiếu), do đó nếu các nhà đầu tư đủ tin tưởng để trả cao gấp 20 lần doanh thu hiện tại, đẩy tỷ số P/E lên bằng 20, thì giá cổ phiếu sẽ tăng lên 96 đô la/cổ phiếu
Khi lợi nhuận thu được từ công ty vượt quá mức dự đoán trong một quý và công ty chứng minh được khả năng tăng doanh thu thì giá cổ phiếu sẽ tăng mạnh. Do đó, bạn kiếm được khoản lợi nhuận gấp đôi hoặc gấp năm lần khoản đầu tư ban đầu. Những điều này có được là nhờ sự tin tưởng và sự thay đổi trong nhận thức.
Giá cổ phiếu ở ví dụ trên tăng gấp đôi vì tỷ số P/E tăng, nhưng giá của nhiều cổ phiếu khác thậm chí còn tăng cao hơn gấp năm hay mười lần giá ban đầu với việc tăng đồng thời cả tỷ lệ tăng trưởng và tỷ số P/E. Để chứng minh điều này, chúng ta hãy xem lại ví dụ về cổ phiếu của công ty ABC. Theo nhận định của thị trường, loại cổ phiếu có tỷ lệ tăng trưởng là 20% tương đương với khoản lợi nhuận sẽ tăng tới 4,8 đô la trong năm nay. Chúng ta hãy giả định rằng ABC sẽ mang lại 1,3 đô la/cổ phiếu trong quý tiếp theo, khiến mọi người thêm tin tưởng rằng công ty có thể tăng trưởng với tỷ lệ 30% một năm thay vì 20%. Do đó, bây giờ, chúng ta có một công ty được giả định là thu được 1,1 đô la trong hai quý trước và 1,3 đô la trong hai quý sau.
Nếu bây giờ thị trường tin tưởng rằng loại cổ phiếu có mức tăng trưởng dự đoán trong vài quý trước là 10% này thực tế lại tăng trưởng 30% và nếu đây là mức tăng trưởng bền vững thì các nhà đầu tư rất sẵn sàng trả giá cao gấp 30 lần doanh thu hoặc hơn thế nữa. Điều này khiến tỷ số P/E tăng lên 30 hoặc hơn và giá cổ phiếu tăng lên xấp xỉ 160 đô la/cổ phiếu.
Hiện tại, giá cổ phiếu này đã tăng gấp bốn lần giá ban đầu và là loại cổ phiếu mà tất cả chúng ta đều muốn mua.
Tỷ số P/E tăng là nguyên nhân khiến thị trường sẵn sàng trả giá cho cổ phiếu hiện hành cao hơn mức giá hiện tại dựa trên cơ sở sự nhận thức của thị trường và sự tin tưởng của các nhà đầu tư về các khoản doanh thu trong tương lai. Tuy nhiên, tỷ số P/E càng cao thì cơ sở đó càng trở nên bất ổn và bất cứ tin tức xấu nào làm giảm nhận thức hay sự tự tin đều có thể khiến tỷ số P/E giảm nhanh chóng. Chúng ta phải luôn nắm vững điều này khi xây dựng chiến lược đầu tư của mình.
Hãy nhớ rằng tỷ số P/E phải được điều chỉnh trong mối quan hệ với tỷ số P/E của thị trường (là tỷ số P/E trung bình của tất cả các loại cổ phiếu). Trước đây tỷ số P/E của thị trường thường dao dộng từ 15-25. Do đó, giả định rằng P/E của thị trường bằng 25 thì việc
các công ty tăng trưởng nhanh có tỷ số P/E bằng 30 hay thậm chí 50 là không hợp lý. Hoặc ngược lại, thị trường luôn đòi hỏi các công ty đó tăng trưởng cao ở mức trên trung bình và công ty sẽ gặp khó khăn nếu không làm được như vậy.
Chiến lược đầu tư cổ phiếu- DAVID BROWN – KASSANDRA BENTLEY
